Nederland is in de ban van het coronavirus. Toch geldt niet voor iedere organisatie in Nederland dat de wijze waarop er invulling wordt gegeven aan de omgang met het coronavirus hetzelfde is. Althans, zo lijkt het na een ‘rondje langs de velden’. Zolang er geen algehele lockdown is, lijkt het redelijk bepalend te zijn of je een organisatie bent die zich in een ‘besmet’ gebiedt bevindt of (nog) niet. Wij zochten voor je uit hoe een publieke organisatie als een gemeente, met tevens een voorbeeldrol, omgaat met de aanpak van het coronavirus. Wat doen zij eraan om de verspreiding van het virus in te dammen? Een klein inkijkje bij 5 verschillende gemeenten in Nederland, van Noord tot Zuid.
Hier is zo’n 75% van de medewerkers naar huis gestuurd in de wetenschap dat nooit eerder is getest of op een dergelijke grote schaal thuiswerken wel mogelijk is.
Noord-Nederland
Grote gemeenten hebben over het algemeen interne crisisteams ingericht voor de omgang met COVID-19, ongeacht de regio waar de gemeente actief is en dus ongeacht of het coronavirus daar al flink verspreid is of niet. Een grote gemeente in het Noorden van Nederland die wij spreken geeft wel aan nog weinig tegen specifieke zaken aan te lopen die direct invloed hebben op de bedrijfsvoering.
Vanzelfsprekend heeft deze organisatie wel vanuit verschillende disciplines gekeken naar de kwetsbaarheden, risico’s en weerbaarheidsmaatregelen bij kort en langdurige uitval. En, na het advies van Rutte om geen handen meer te schudden, is deze richtlijn dan ook, naast de algemene RIVM-richtlijnen, van kracht geworden.
Oost-Nederland
In het Oosten van Nederland spreken we een middelgrote gemeente. Zij geven aan dat het voor hen niet de vraag is óf de besmetting met corona in haar gemeente gaat voorkomen, maar dat de vraag vooral is wanneer. Om die reden bespreken het managementteam en een voorbereidend beleidsteam de situatie om te beoordelen welke maatregelen nodig (kunnen) zijn als collega’s besmet raken. De burgemeester zit dit beleidsteam voor. De andere deelnemers zijn de wethouder Volksgezondheid, de secretaris/directeur, HRM, Informatisering & Automatisering, de ambtenaar Crisisbeheersing, de beleidsadviseur Gezondheid van Maatschappelijke Omgeving en iemand van communicatie.
Binnen de interne organisatie heeft deze gemeente begin maart een aantal preventieve maatregelen genomen, zoals het verstrekken van handgels aan medewerkers met veel publiekscontacten, omdat zij niet altijd direct hun handen kunnen wassen. Ook hebben ze een instructie verspreid over handen wassen en zorgen ze regelmatig voor informatie op hun intranet. Op dit moment zien ze echter geen aanleiding voor aanvullende maatregelen.
De gemeente communiceert met hun inwoners naar aanleiding van de informatie van het RIVM. Want ook bij burgers zelf moeten natuurlijk maatregelen worden genomen (in gedrag) om eventuele verspreiding van het virus te voorkomen. Het gaat daarbij dan om het naleven van afspraken die er zijn gemaakt, met name hygiënemaatregelen die je neemt om besmetting met een virus te voorkomen.
Zuid-Nederland
Maar wat nu als je een Brabantse gemeente bent? Voor Noord-Brabant gelden ondertussen tenslotte hele andere maatregelen. Een grote gemeente in Noord-Brabant met 700 medewerkers heeft het rigoureuzer aan moeten pakken conform de richtlijnen van het RIVM. “Hier is zo’n 75% van de medewerkers naar huis gestuurd in de wetenschap dat nooit eerder is getest of op een dergelijke grote schaal thuiswerken wel mogelijk is. Los van het gegeven of de (digitale) systemen het aankunnen, hebben lang niet alle medewerkers eerder vanuit huis of op afstand gewerkt. Dat betekent dat deze medewerkers tevens voorzien moeten worden van instructies over de wijze waarop vanuit huis gewerkt kan worden.”
Andere maatregelen die deze Brabantse gemeente heeft genomen is het afzeggen van alle overleggen. Daarnaast wordt nadrukkelijk gekeken naar de eigen verantwoordelijkheid als het gaat om bijeenkomsten voor bijvoorbeeld jubilea, hetgeen valt onder de sociale bijeenkomsten. Sleutelfunctionarissen of collega’s die van de zwaardere digitale systemen gebruikmaken of juist fysieke activiteiten verrichten zijn nog wel op locatie aanwezig. Ook hier geldt de Brabantse regel dat, indien je er niet fysiek hoeft te zijn, je nadrukkelijk verzocht wordt thuis aan het werk te gaan. Immers, als een gemeente zich al niet aan de regels van het RIVM houdt, wie dan wel?
Een tweede grote gemeente in Noord-Brabant heeft maandagavond na de conferentie van premier Rutte direct rigoureuze maatregelen getroffen: iedereen die enigszins thuis kan werken, moet dit ook doen. Een derde grote gemeente in Noord-Brabant hanteert het beleid: ben je fit, dan kom je ‘gewoon’ naar je werk. Verkouden of andere klachten? Werk dan, als het kan, vanuit thuis.
Maatregelen verschillen per regio
Wat we in het publieke domein lijken te zien is overeenkomstig met hetgeen dat vanuit het RIVM wordt verkondigd. Dat betekent dat de maatregelen die getroffen worden in het land niet overal hetzelfde zijn, maar vooral te maken hebben met in welk gebied je actief bent.
Alle gemeenten zijn alert op hygiëne en proberen zoveel als mogelijk besmetting te voorkomen. Hierbij is, in de uitvoering, dus wel een duidelijk verschil aanwezig tussen het noorden van ons land en het zuiden van Nederland. We nemen het besmettingsgevaar allemaal serieus, maar de maatregelen die getroffen worden verschillen per provincie. Waarbij, vanzelfsprekend, in Noord-Brabant de meest drastische maatregelen worden getroffen op het moment van schrijven.
Zijn we wel goed voorbereid?
Wat daarnaast opvalt is dat niet alle gemeenten volledig zijn voorbereid op de situatie dat we voor een groot deel vanuit huis moeten werken end dat deze situatie ook nog niet eerder is nagebootst. Wellicht heeft het coronavirus als ‘voordeel’ dat we nu nadrukkelijker na gaan denken over hoe we onze organisatie inrichten om werken op afstand voor iedereen mogelijk te maken? In hoeverre is jouw organisatie volledig voorbereid om op afstand te werken, zowel in systemen als organisatorisch?
