Net als alle andere werknemers, moeten arbeidsmigranten beschermd worden tegen coronarisico’s tijdens het werk. Maar juist arbeidsmigranten, met name in de voedings- en distributiesector, werken onder omstandigheden waarbij het lastig is 1,5 meter afstand te houden. Alleen al het vervoer, waarbij zij in kleine busjes worden vervoerd de woonsituatie, waarbij veel mensen op een kleine oppervlakte slapen, leiden tot hogere kans op besmetting met het coronavirus.
Daarom dringt staatssecretaris Van Ark er op aan dat iedereen zo gezond en veilig mogelijk kan wonen, werken en reizen: ‘Werkgevers, huisvesters en uitzendbureaus hebben een gedeelde verantwoordelijkheid om ook voor werknemers in de vitale sectoren, zoals arbeidsmigranten, de maatregelen van het RIVM zo goed mogelijk te implementeren om besmettingsgevaar te voorkomen. Het is voor iedereen een grote uitdaging om de maatregelen zo goed mogelijk door te voeren en tegelijkertijd de vitale processen draaiende te houden.’
Vrees voor ontslag
Arbeidsmigranten maken zich in deze onzekere en snel veranderende tijden grote zorgen. Veel arbeidsmigranten werken in sectoren zoals de land- en tuinbouw of in de logistiek. Hun inzet is van groot belang voor de vitale processen in ons land. Toch ligt ontslag op de loer. Minister Van Ark vraagt werkgevers hun verantwoordelijkheid te nemen en goed te zorgen voor de gezondheid van arbeidsmigranten, door hen bijvoorbeeld niet op straat te zetten als het werk stopt of de arbeidsmigrant ziek wordt.
De afhankelijkheidsrelatie tussen de arbeidsmigranten en de werkgever die tevens huisvester is, heeft al langere tijd de aandacht van de staatssecretaris. Het kabinet is in gesprek met sociale partners om hiervoor een oplossing te vinden. Het kabinet roept allereerst werkgevers op om werknemers niet te ontslaan, maar in dienst te houden en gebruik te maken van de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Indien een werkgever wel de arbeidsmigrant ontslaat en zijn huisvesting verliest, kan de gemeente onder bepaalde voorwaarden tijdelijk onderdak bieden.
Ziekmelden
Zieke arbeidsmigranten zijn minder snel geneigd zich ziek te melden. Toch hoopt Van Ark dat werkgevers hun verantwoordelijkheid zullen nemen: ‘Ik onderken de afhankelijkheid van arbeidsmigranten van hun werkgever voor wat betreft hun huisvesting. Het kabinet roept werkgevers op om geen werknemers te ontslaan. Werkgevers die wel afscheid nemen van arbeidsmigranten, dienen hier ook verantwoordelijkheid voor te nemen; zeker als de arbeidsmigranten voor hun huisvesting afhankelijk zijn van hun werkgever, worden werkgevers opgeroepen te zorgen voor een alternatief. Het is niet wenselijk dat mensen in deze tijd op straat komen te staan. Samen met verhuurders heeft het kabinet afspraken gemaakt over het voorkomen van huisuitzettingen als gevolg van de coronacrisis.’ Huurovereenkomsten kunnen bijvoorbeeld tijdelijk verlengd worden.
Met de Wet aanpak schijnconstructies (WAS) is er een verbod op inhoudingen op het minimumloon ingesteld, met uitzondering van huisvestingskosten en de zorgverzekering onder bepaalde voorwaarden. De werkgever mag om die reden geen gemaakte kosten voor de gezondheidszorg inhouden op het minimumloon.
Samenwerken
Er wordt samengewerkt met werkgeversorganisaties, vakbonden, gemeenten en ambassades om de problemen die nu ontstaan voor arbeidsmigranten en werkgevers, zo goed mogelijk aan te pakken en waar mogelijk te handhaven. Het kabinet monitort de ontwikkelingen en beziet of er extra stappen nodig zijn. Ieder speelt hierin een eigen rol. Zo kunnen uitzendbureaus samen met de gemeente bekijken of de huisvesting van arbeidsmigranten kan worden aangepast, zodat deze beter voldoet aan de richtlijnen van het RIVM. Om arbeidsmigranten beter te bereiken op wat zij zelf kunnen doen om het risico op besmetting tijdens wonen en werken zo klein mogelijk te maken, wordt ingezet op extra communicatie over de RIVM-richtlijnen voor werknemers in de talen van arbeidsmigranten.
Wat als het misgaat?
De Inspectie SZW (ISZW) is verantwoordelijk voor toezicht op onder andere de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Maar de bijzondere voorzorgsmaatregelen van het RIVM vallen niet onder de inspectiebevoegdheden van de ISZW. Op grond van de Arbowet moet de werkgever de risico’s en gevaren voor de gezondheid van de werknemer zoveel mogelijk voorkomen of beperken. Als de werkgever niet de nodige voorzorgsmaatregelen treft, kan de werknemer, ondernemingsraad, personeelsvertegenwoordiging of vakbond een melding doen bij de Inspectie SZW. Indien de Inspectie SZW meldingen ontvangt zal per geval worden bekeken wat met de melding kan worden gedaan. Zo kan de Inspectie zelf actie ondernemen, bijvoorbeeld door de werkgever aan te spreken op zijn verantwoordelijkheid. Meldingen kunnen ook worden doorgeleid naar andere instanties, zoals bijvoorbeeld de gemeente als het gaat om handhaving van de 1,5 meter afstand.
Dit artikel verscheen eerder op SalarisNet en is met toestemming geplaatst.
