In het begin van de coronacrisis konden alleen bepaalde beroepsgroepen getest worden. Bedrijfsartsen hebben toen van duizenden medewerkers de gezondheidsklachten geïnventariseerd en hen waar nodig doorverwezen naar de GGD. Sinds het testen voor iedereen toegankelijk is geworden, speelt de bedrijfsarts daar geen actieve rol meer in.
De bedrijfsarts heeft nu meer een adviserende rol. Door niet alleen op individueel niveau, maar ook op organisatieniveau te adviseren over (bedrijfsspecifieke) preventieve maatregelen. Maar denk daarbij ook aan de aanpak van stress als gevolg van corona en thuiswerken.
Omgaan met stress
Het zal niemand ontgaan zijn dat stress momenteel een belangrijk aandachtspunt is. Zeker in de beginfase van corona, waarin veel kinderen niet naar de opvang of naar school mochten en beide ouders vanuit huis aan het werk waren, liep alles door elkaar heen. Waar de een aan de slag ging met strakke schema’s, lukte dat een grote groep mensen ook niet. Het gebrek aan contact, spontaniteit en zekerheid maakte het voor de meesten niet leuker. Ook nu voor sommigen een meer hybride werkmodel ontstaat van een aantal dagen per week thuiswerken en een aantal dagen op kantoor, is het opnieuw zoeken naar de balans. En dan staat het najaar voor de deur, waarbij we bij alle verkoudheidsklachten thuis moeten blijven. Of moet er iets geregeld worden, omdat een kind niet naar school mag vanwege een verstopte neus. Dit alles leidt in veel gevallen tot meer stress en niet iedereen gaat hetzelfde met stress om.
Verborgen coronaburn-outs zijn tikkende tijdbom
Volgens een recent onderzoek zijn er in Nederland vier miljoen ‘verborgen burn-outs’. Dat wil zeggen: mensen die binnen een half jaar dreigen uit te vallen als er geen actie wordt ondernomen. Door de coronacrisis is dit aantal flink gestegen. Het Nationaal Centrum Preventie Stress en Burn-Out (NCPSB) heeft een testonderzoek uitgevoerd onder 427 beroepskrachten. In het onderzoek werden niet alleen waarneembare symptomen meegenomen, maar ook andere indicatoren die kunnen wijzen op een aankomende burn-out, zoals een afnemend analytisch vermogen en het slechter omgaan met conflicten.
Het resultaat baart NCPSB-voorzitter Theo Immers grote zorgen. “We zien door de coronacrisis de risicogroep ontzettend stijgen. 56 procent van de werkenden valt binnen nul tot zes maanden uit als ze nu geen ondersteuning krijgen. In 2019, toen we dit onderzoek ook uitvoerden, was dat 17 procent.” Veel mensen hebben moeite om de stress onder controle te krijgen die gepaard gaat met thuiswerken en baanonzekerheid door de huidige economische situatie. Ook werden er, bijvoorbeeld in de zorg, lange werkdagen gemaakt. Deze sector is volgens Immers nog niet klaar voor een eventuele tweede golf. Daarbij ziet een groot deel een burn-out niet aankomen. Mensen die stress ervaren, vinden het moeilijk om zichzelf te analyseren. Stress en stressmanagement houden elkaar in hun greep. Bovendien heerst er een taboe op stress.
Belang preventie psychisch verzuim
Op Coronakrant waarschuwden we al eerder voor langdurig verzuim door psychische klachten als gevolg van het coronavirus en de nieuwe werksituatie. Uit analyse van het verzuim van januari tot en met mei 2020 concluderen ArboNed en HumanCapitalCare dat na een aanvankelijke daling van het aandeel psychisch verzuim, vanaf eind april 2020 dit aandeel weer stijgt tot het gebruikelijke niveau van vorig jaar.
Zij verwachten dat de impact voor onder andere thuiswerkers of mensen in de zorg groter is dan we nu nog in de cijfers waarnemen. Het duurt vaak even voordat de bekende emmer overloopt en de diagnose psychisch verzuim officieel door de bedrijfsarts wordt vastgelegd 6 weken na ziekmelding. Maar als iemand uitvalt met psychische klachten is het vaak voor langere tijd met alle gevolgen van dien. Des te belangrijker is het om alert te zijn en als leidinggevende goed in contact te blijven met de medewerkers, duidelijke kaders te stellen en op tijd hulp van experts in te schakelen als dat nodig is.
Lees ook: Alertheid vereist voor preventie psychisch verzuim in relatie tot het coronavirus op lange termijn
Ook het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bevestigt met de publicatie ‘Verwachte gevolgen van corona voor de psychische gezondheid’ wat veel mensen al aanvoelden: de coronapandemie heeft niet alleen gevolgen voor de fysieke gezondheid en de economie, maar waarschijnlijk ook een grote impact op de psychische gezondheid. Ten aanzien van de directe gevolgen is het nog te vroeg om conclusies te trekken. SCP signaleerde op basis van voorlopige onderzoeken wel enkele positieve effecten (veel mensen ervaren minder prikkels en meer rust), maar vonden vooral negatieve gezondheidseffecten: meer zorgen, meer angst, meer stress (voor een klein deel van de ondervraagden juist minder) en meer depressieve gevoelens.
Betrek de bedrijfsarts
Hoe groot het probleem werkelijk is, moet de toekomst uitwijzen. Maar het is duidelijk dat werkgevers zich bewust moeten zijn dat dit speelt en dat preventief actie moet worden ondernomen. Het belangrijkste is dat werkgevers het gesprek voeren met medewerkers over hun welzijn. Vragen hoe het gaat, hoe het met hun gezondheid gaat en of het wel te combineren is. Door er op tijd bij te zijn en medewerkers weerbaar te maken, kan een heleboel voorkomen worden.
Hier kan de bedrijfsarts over meedenken en adviseren. De bedrijfsarts is er niet alleen om advies in te winnen over wat te doen als een medewerker (mogelijk) besmet is met het coronavirus. Of om te adviseren over (bedrijfsspecifieke) preventieve maatregelen om besmetting te voorkomen en passende maatregelen die een werkgever kan treffen, mocht één van de medewerkers besmet zijn. De bedrijfsarts en andere specialisten van de arbodienst denken juist ook graag mee en adviseren ook over preventieve maatregelen rondom psychisch verzuim. Want één ding is zeker: voorkomen is beter dan genezen!
Bronnen: Nationaal Centrum Preventie Stress en Burn-Out (NCPSB), ArboNed, Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP)
