Het is zover, de eerste Nederlander krijgt vandaag het coronavaccin. Woensdag 6 januari 2021 is een datum die ons waarschijnlijk nog lang bij zal blijven. Dit jaar krijgen we in Nederland de mogelijkheid om ons te laten vaccineren tegen het virus. In dit artikel zetten wij 9 veelgestelde vragen en antwoorden over het coronavaccin op een rij.
1. Welke bedrijven maken een coronavaccin? En welke coronavaccins heeft Nederland ingekocht?
Verschillende farmaceuten over heel de wereld maken een coronavaccin. In totaal zijn er zeker tweehonderd verschillende coronavaccins in ontwikkeling. Het overgrote merendeel hiervan bevindt zich nog in de preklinische fase, waarbij nog niet op mensen wordt getest. Ongeveer twintig vaccins zitten in fase 3 (de laatste testfase) of hebben deze al doorlopen.
Nederland heeft 6 coronavaccins ingekocht van 6 verschillende farmaceuten: AstraZeneca, BioNTech/Pfizer, Moderna, Janssen, CureVac en Sanofi (september 2020). Op dit moment is het BioNTech/Pfizer-vaccin goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA). Het Moderna-vaccin is het eerstvolgende vaccin dat na goedkeuring door de EMA beschikbaar komt.
BioNTech/Pfizer-vaccin
Op 21 december is het vaccin van BioNTech/Pfizer goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA). Vanaf 6 januari worden hiermee de eerste Nederlanders gevaccineerd. Vaccinatie met het vaccin van BioNTech/Pfizer bestaat uit 2 prikken. Tussen die 2 inentingen zit 3 weken.
In januari 2021 zijn er 507.000 doses van dit vaccin beschikbaar.
- In de loop van het eerste kwartaal van 2021 volgen nog eens 1,7 miljoen doses.
- Het vaccin van BioNTech/Pfizer is verpakt per 975 doses. Het moet worden bewaard bij -75°C. Om verspilling te voorkomen, wordt dit vaccin in de eerste vaccinatiefase op de centrale GGD-priklocaties gebruikt.
Het vaccin van BioNTech/Pfizer beschikt straks (net als ieder vaccin), over een bijsluiter voor patiënten en uitgebreide productinformatie voor zorgverleners.
Moderna-vaccin
Het Moderna-vaccin is makkelijker te verspreiden. Dit vaccin komt begin 2021 na goedkeuring door EMA beschikbaar voor:
- bewoners van verpleeghuizen;
- mensen met een verstandelijke beperking in instellingen.
Van het Moderna-vaccin krijgt Nederland 390.000 doses in het eerste kwartaal van 2021.
Meer informatie over goedgekeurde vaccins die in Nederland in gebruik genomen worden vind je op Rijksoverheid.nl. Meer informatie over de 6 vaccins die Nederland ingekocht heeft vind je hier.
2. Hoe werkt het coronavaccin? En wat doet het coronavaccin?
Er zijn meerdere manieren om het lichaam, met een vaccin, te leren het coronavirus te herkennen en te bestrijden. De meest klassieke methode, het inbrengen van een dood of verzwakt coronavirus, is riskant. Je moet dan zeker werken dat het virus echt inactief is. Vaccinontwikkelaar Sinovac gebruikt deze methode. Andere, veiligere methoden, zijn het inbouwen van corona-eiwit in een ander onschuldig virus (een vector) of alleen als een klein stukje erfelijk materiaal (RNA), verpakt in een vetachtig jasje, en deze inbrengen. Het lichaam krijgt dan een slimme programmeercode ingebracht, waardoor het zelf de nodige eiwitten (afweer) aanmaakt. Als iemand in de toekomst in aanraking komt met het coronavirus wordt het gedood. Het vaccin wordt op natuurlijke wijze weer door het lichaam afgebroken.
AstraZeneca en Janssen werken op de eerstgenoemde manier, Moderna en Pfizer op de tweede manier (RNA). Het vaccin van Pfizer en het vaccin van Moderna werken dus op eenzelfde manier. Hun vaccins bevatten ‘boodschapper-RNA’ – een erfelijkheidsmolecuul dat kortstondig bepaalde cellen in het lichaam ertoe aanzet om de uitsteeksels van het coronavirus uit hun buitenkant te laten groeien. In Jip-en-Janneke-taal: het lichaam ziet de stekels van het virus en bouwt er afweer tegen op. Het vaccin van AstraZeneca (het Oxfordvaccin) werkt dus anders. Dit vaccin bestaat uit een chimpansee-verkoudheidsvirus dat lichaamscellen ertoe aanzet de uitsteekseleiwitten van het virus te produceren.
In dit artikel van de Volkskrant van oktober 2020 lees je meer over de verschillende vaccins die ontwikkeld zijn of in ontwikkeling zijn en de werking ervan.
3. Welk coronavaccin is het beste?
Op deze vraag is niet direct een antwoord te geven. Alle vaccins zijn in relatief korte tijd ontwikkeld en daarom is het nog lastig te bepalen welk vaccin ‘het beste’ is. Bovendien mogen we niet zelf bepalen welk vaccin we krijgen, dus heeft het ook niet veel zin om hierover te discussiëren. Er wordt gekeken welke vaccins op welke termijn beschikbaar worden en welke doelgroepen er dan gevaccineerd dienen te worden volgens de tijdlijn bepaald door de overheid.
Wel kijkt het ministerie of het EMA nog advies geeft over welke vaccins het meest geschikt zijn voor verschillende doelgroepen wanneer er meerdere vaccins beschikbaar zijn. Mogelijk is het ene vaccin bijvoorbeeld meer geschikt voor jongeren, dan kan hiermee rekening worden gehouden.
Maar, uiteindelijk bepaalt het kabinet dus wat de vaccinatiestrategie van Nederland wordt; welke groepen krijgen welk vaccin en in welke volgorde.
Wel interessant om te weten is dat de prijs van het specifieke coronavaccin (nog) niets zegt over de kwaliteit ervan. Normaal gesproken is het duurste vaccin namelijk wel het beste medicijn, dan is er een duidelijke relatie tussen kwaliteit en prijs. Dat wordt farmaco-economie genoemd: je kijkt dan naar hoe goed een vaccin is in het voorkomen van een ernstige ziekte of de verspreiding daarvan, wat de bijwerkingen zijn, hoeveel doses je nodig hebt, enzovoorts. Daar komt dan een prijs uit die direct gerelateerd is aan die kwaliteiten. Maar, omdat we nu in een noodsituatie zitten, waarbij het vaccin versneld ontwikkeld is, is die berekening nog niet gedaan en nog niet mogelijk. De prijzen zullen daardoor mogelijk in de loop van de tijd nog veranderen. Als we de eigenschappen beter kennen kan er namelijk een ‘value based price’ ontstaan.
4. Wat zijn de bijwerkingen (van bijvoorbeeld het Pfizer-vaccin)?
De bijwerkingen worden pas duidelijk wanneer de vaccins goedgekeurd zijn door de EMA. Voor het BioNTech/Pfizer-vaccin zijn er al mogelijke bijwerkingen duidelijk. De meest voorkomende bijwerkingen zijn roodheid, pijn en zwelling op de prikplek. Dat is vergelijkbaar met veel andere vaccinaties, zoals de griepprik. Spier- en gewrichtspijn kunnen ook voorkomen, net als vermoeidheid, hoofdpijn, koude rillingen en verhoging. Deze bijwerkingen zijn mild en verdwijnen na een paar dagen.
In enkele gevallen komen ook allergische reacties voor. Zoals voor alle vaccinaties is het daarom belangrijk dat de prik gegeven wordt onder de juiste supervisie en met de juiste medische behandelingen binnen handbereik. De bedoeling is ook dat degene die geprikt is een aantal minuten in de gaten wordt gehouden voor de zekerheid na de vaccinatie.
Lees ook: Een vaccinatieplicht voor personeel: kan dat?
5. Wat kost een coronavaccin?
In september 2020 werden de prijzen van de ingekochte vaccins door de Nederlandse overheid geschat op:
- AstraZeneca | iets minder dan 3 euro (kostprijs)
- BioNTech/Pfizer | ongeveer 12 euro
- Moderna | ongeveer 18 dollar
- Janssen | ongeveer 10 dollar
- Sanofi | ongeveer 8 euro
- CureVac | ongeveer 10 euro
Maar, zoals hiervoor al benoemd: de prijs van het vaccin zegt dus (nog) niets over de kwaliteit. Bovendien heeft AstraZeneca aangegeven er geen geld aan te willen verdienen, terwijl BioNTech/Pfizer aangeeft het vaccin volledig met eigen geld gefinancierd te hebben en er, zoals in een gezonde economie normaal is, wel aan te willen verdienen, zeker in deze moeilijke tijd.
6. Wie krijgt wanneer het coronavaccin? En wie krijgt het vaccin als eerste?
De overheid heeft een roadmap rondom de vaccinatiestrategie gepubliceerd waarin je kunt zien wanneer je ongeveer aan de beurt bent voor een vaccin. Zorgmedewerkers van verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen, gehandicaptenzorg, wijkverpleging en Wmo-ondersteuning worden als eerste gevaccineerd. Hierna volgen snel de verpleeghuisbewoners en mensen met een verstandelijke beperking in een instelling.
7. Worden kinderen ook ingeënt met het coronavaccin?
Kinderen onder de 18 jaar worden vooralsnog niet ingeënt tegen het coronavirus. Op dit moment is dat volgens de minister niet aan de orde, maar dit kan wel wijzigen als bijvoorbeeld een nieuwe, meer besmettelijkere coronavariant daar aanleiding toe geeft.
8. Waar krijgen we het coronavaccin?
De locaties waar de coronavaccinaties gaan plaatsvinden zijn nog niet bekend. Personen die in aanmerking komen voor de vaccinatie ontvangen hiervoor een uitnodiging. Uiterlijk maandag 11 januari zal de GGD op 3 locaties in het land gaan vaccineren. Vanaf maandag 18 januari vindt het vaccineren plaats op 25 centrale locaties.
9. Is het coronavaccin een risico in combinatie met zwangerschap of allergie?
Zwangerschap: Vooralsnog is niet gebleken dat een coronavaccinatie tijdens de zwangerschap nadelige gevolgen heeft. Echter, omdat er nog maar weinig over bekend is, wordt op dit moment vanuit het RIVM een coronavaccinatie tijdens de zwangerschap afgeraden. Het advies is je na de zwangerschap te laten vaccineren. Wanneer je gezondheidsproblemen hebt waardoor je een hogere kans hebt om ernstig ziek te worden van corona, dan zijn de voordelen van vaccineren tijdens de zwangerschap misschien groter dan de (potentiële) nadelen. Hierover kun je het beste met je arts overleggen.
Allergie: Volgens de Nederlandse Vereniging voor Allergologie en Klinische Immunologie (NVvAKI) kunnen mensen met een ernstige of chronische allergie gewoon ingeënt worden met het coronavaccin (in ieder geval het al goedgekeurde Pfizer-vaccin). Ook wanneer je allergisch bent voor bepaalde voeding of medicijnen. Wel is het verstandig eerst met een arts te overleggen wanneer je eerder een ‘algehele allergische reactie’ hebt gehad na een vaccin.
Bronnen: Volkskrant, RTL Nieuws, Rijksoverheid, NOS, CBG-MEB, Het Parool, RTL Nieuws, RIVM, Rijksoverheid
